Toen ik een aantal jaar geleden ben begonnen met het werken in het onderwijs viel het mij al heel snel op dat kinderen die te maken hebben met angsten, psychische problemen, leerproblemen en gedragsstoornissen ook vaak buikpijn hebben.

In mijn opleiding darmtherapie heb ik geleerd dat (vroege) stress de samenstelling van darmbacteriën kan wijzigen.

Door stress vermindert de doorbloeding en beweeglijkheid van de darmcellen. Het zuurstofrijke bloed gaat eerst naar de vitale organen, om te overleven. De verteringsorganen hebben daarbij geen prioriteit. De zuurgraad in de darm verandert, dat is een voedingsbodem voor ziekmakende micro organismen.

Andersom kan een verstoorde samenstelling in de darmbacteriën de hersenen beïnvloeden via zenuwen, hormonen, neurotransmitters en andere signaalstoffen. Beide zijn dus ontzettend belangrijk.

Hoe de samenstelling van je darmflora invloed heeft op mentale gezondheid

Het tweede brein (of het eerste brein?)

Naast de spijsvertering wordt ook het immuunsysteem voor een groot deel in de darmen geregeld. Eén-derde deel van de immuniteit bevindt zich in de darmen! De darmen communiceren continu met het brein.

De darm heeft zijn eigen zenuwstelstel, het enterisch zenuwstelsel (ENS). Het ENS heeft neuronen en neurotransmitters die identiek zijn aan die van de hersenen en het ENS heeft evenveel neuronen als de ruggengraat.

Een verstoring in de samenstelling van de darmflora en een verminderde diversiteit vormt een risico voor mentale klachten (naast ook fysieke problemen).

Hersen-darm-as

De darm-hersen-as is een tweerichtingscommunicatiekanaal tussen de hersenen en de darmen, waarbij de nervus vagus, het immuunsysteem en de bacteriën die in de darmen leven betrokken zijn.

• 20% van de communicatie via de nervus vagus gaat omlaag (van het brein naar de darm).
• 80% van de communicatie gaat omhoog (vanuit de darm naar het brein).

Jouw goede darmbacteriën kunnen de nervus vagus activeren. De signalen kunnen angstopwekkend als angst-remmend zijn.

Mensen die geen optimale darmflora hebben, hebben meestal ook een tekort aan bouwstenen om serotonine aan te maken. Dit heeft effect op hoe je met stress om kunt gaan.

Mensen met een depressie blijken in hun darmen bepaalde bacteriën te missen.

Neurotransmitter aanmaak

Neurotransmitters worden gemaakt vanuit eiwitten, die worden opgesplitst in aminozuren. Een goede maagwerking is daarvoor essentieel. In de maag wordt het enzym pepsine gemaakt, wat eiwitten afbreekt tot aminozuren. Maagzuurremmers zijn dus niet zo’n goed idee. Ook niet als je last van maagzuurbranden hebt, ook dit wordt 9/10x veroorzaakt door een tekort.

Een voorbeeld van zo’n aminozuur is tryptofaan. Tryptofaan wordt in het lichaam onder andere omgezet in serotonine, melatonine en vitamine B3. Een lage waarde van tryptofaan geeft door een verstoorde aanmaak van serotonine en melatonine mogelijk klachten zoals prikkelbaarheid, chronische pijn, buikpijn, hormonale disbalansen, slapeloosheid en depressiviteit. Dit kan bijvoorbeeld ontstaan door een ontsteking in de darmen door een verstoring in de darmbacteriën.

Bloed-hersen-barrière

Als er sprake is van een ontsteking in de darm, worden de tight junctions aangetast. Tight junctions zijn de ‘schuifdeurtjes’ in de darmwand die open gaan om verteerde voeding door te laten. Als deze geïrriteerd of kapot zijn, ontstaat er een leaky gut. De darm wordt doorlaatbaar voor eiwitten, toxines en bacteriën.

→ Als er onverteerde voedseleiwitten in de bloedbaan komen, signaleert het immuunsysteem dit als een ongewenst binnendringer. Een gevolg hiervan is een ontstekingsreactie.

↳ Als dit langer aanhoudt en zich opbouwt kan het ontstekingen aanwakkeren in de bloed-hersen-barrière. Deze neuro-inflammatie kunnen we ervaren als concentratie problemen, dingen vergeten en brainfog. Bovendien gaat dit gepaard met depressieve klachten.

Darmonderzoek

Darmonderzoek doen bij mentale klachten:

• Maagzuur: maak je voldoende maagzuur aan om eiwitten af te breken tot aminozuren, waaruit neurotransmitters gemaakt worden?
• Residente flora: heb jij voldoende goede darmbacteriën die de motor zijn voor jouw immuunsysteem?
• Pathogenen: is er sprake van een infectie met ziekmakende bacteriën, gisten, schimmels of parasieten?
• Tryptofaan: wordt er voldoende tryptofaan aangemaakt, de voorloper van serotonine en melatonine?
• Lekkende darm: komen er markers uit die duiden op een lekkende darm, waardoor de bloed-hersen-barrière getriggerd kan worden?
• Ontstekingen: is er sprake van een ontsteking? Die jouw darmwand irriteert?
• Histamine: is er sprake van een histamine intolerantie? Waardoor de neurotransmitters uit balans raken?

Wat kun je deze week nog doen?

Optimaliseer de aanmaak maagzuur.

💛 We kauwen met ze allen veel te kort op ons voedsel (dit is ook écht mijn eigen allergrootse valkuil)! Zoals je hierboven las, krijgen de spijsverteringsorganen alleen in rust genoeg zuurstofrijk bloed. Alleen dan worden er voldoende verteringssappen aangemaakt.

→ Grote voedselbrokken die vanuit de maag in de darm komen zijn een voedingsbodem voor ziekmakers. Naast natuurlijk de gasvorming die ontstaat, hallo vervelende opgeblazen buik!

💛 Doe voor de maaltijd een korte ademhalingsoefening, zoals boxbreathing (4 sec in, 4 sec vast, 4 sec uit, 4 sec vast, en zo verder).

💛 STOP met het drinken van (light) frisdrank. Deze zoetstoffen, zoals sucralose en acesulfaam K belemmeren de groei van de goede darmbacteriën en verhogen de doorlaatbaarheid van de darm.

Werken aan je darmgezondheid, zonder de aanmaak van maagzuur aan te pakken. Is dweilen met de kraan open en dat willen we natuurlijk niet!